KORONA VİRÜS SALGINI ÇOCUKLARA NASIL ANLATILMALI?

Tüm dünyayı etkisi altına alan Korona Virüs, ülkemizde de yayılmaya devam ederken bizler de korku ve endişe içerisine düşüyoruz. Bu salgın hastalığı çocukları korkutmadan anlatmanın yöntemlerini sizinle paylaşmak istiyorum…

Sorunları çocuklar ile paylaşırken öncelikle yaş faktörüne dikkat edilmesinin önemi oldukça büyüktür. Okul öncesi dönem olarak adlandırılan 7 yaş öncesindeki çocuklar bu tür olayları henüz zihinsel olarak sağlıklı bir şekilde yorumlayıp, değerlendiremezler. Bu noktada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, bu durumlardan onları mümkün olduğunca uzak tutmak, size sormadığı takdirde gereksiz ayrıntılar paylaşmamak doğru bir adım olacaktır. Öncelikle çocukların bu konu hakkında ne bildiklerini kontrol etmeliyiz, çünkü bu kontrolden sonra açıklamamızı yaparsak, farkında olmadan onlara fazla gelecek bir bilgiyi vermekten kaçınırız ve onların kafalarını çok da fazla karıştırmamış oluruz.

Ebeveynlerin sakin kalması bu süreci kontrol etmekte önemli rol oynamaktadır. Çünkü küçük çocuklar kaygıyı ebeveynlerinden alırlar. Yaşanılan bu süreçte çocuklarımızın duygu kontrolünü sağlamamız için, bizim kendi duygu kontrolümüzün iyi olması, endişelerimizden arınmış, heyecanımızı dengelemiş halimize ihtiyaçları olduğunu unutmamamız gerekmektedir. Bu yaş grubu çocuklar benmerkezci özelliğe sahiptir ve tüm olayların kendileri ile ilgili olduğu sonucuna varabilirler. Dolayısıyla gizli konuşmalar onların hayal dünyasında korkutucu senaryolara dönüşebilir. Açıklamaları çocuklarınıza yaparken; tedirginliğinizi çocuklarınıza hissettirmemeniz, çocuğu çok fazla bilgiye boğmadan, kısa az öz cümlelerle, dürüst bir şekilde onların anlayabileceği dilde konuşmanız bu sürecin doğal bir olay olduğu şeklindeki tavrınız onlar için rahatlatıcı olacaktır. Örneğin, sürekli gündemde olan bu olaya farkında olmadan verilen abartılı tepkiler çocuklarda yoğun stres ve kaygıya neden olabilir. İlerleyen dönemlerde, yıllar sonra bizler için uzak bir konu olabilecek bu durumların bazı çocuklar için travmatik etkilerinin sürebileceğini bilmelisiniz.

Çocuklar corona virüsün nasıl bir virüs olduğundan daha çok hayatlarında ne olduğunu bilmeye ihtiyaç duyuyorlar. Çocuklar hayatları değişecek mi, oyunları sürecek mi, arkadaşlarıyla aynı şekilde eğlenecek mi, okula gidecek mi daha çok bu konuları merak etmektedirler. Bizlerden vücut dilimizden duygularımızdan bunları çıkartmaya çalışıyorlar, bu yüzden çocuklarımızla konuşurken bu ayrıntılara dikkat etmemiz önem taşımaktadır.

Zor konulardan bahsetmek oldukça zordur, bu konularda konuşurken çocuklarınızın göz hizasına inerek, onlara dokunarak dokunmanın iyileştirici etkisinden yararlanarak daha rahat duygusal dengelerini sağlamak mümkündür. Çocuklar bu konular hakkında aynı soruları tekrar tekrar size yönlendirebilirler, hiçbir zaman bir konuşmayla bütün sorunları halledeceğiniz düşüncesinde olmamanız gerektiğini, bu konuşmalardan birkaç kez yapılması gerektiğini unutmamak gerekmektedir.

---

Virüsün ne anlama geldiğini okul öncesi çocuğuna basit bir şekilde nasıl açıklayabilirsiniz?

Korona virüsten korunmak için temizlik ve hijyene verilen önemin artarak ön plana çıktığı bu günlerde çocuklarımıza virüsün ne anlama geldiğini basit bir şekillerde anlatabilirsiniz. Bilinmesi gereken en önemli konulardan biri; bu yaş grubu çocukların gelecekle ilgili güven verici cümlelerinize ihtiyacının olmasıdır. Günümüzde geleceğimiz konusunda kaygı içerisinde olsak ta çocuklarımıza; “Bazı insanlar şu an hasta ama biz kendimize dikkat ediyoruz, iyi olacağız” gibi bir açıklama yapmak bu yaş grubu için oldukça yeterli bir açıklama olacaktır. Kendimize nasıl bakmamız gerektiğini anlatırken dikkat edilmesi gereken konu ise güçlü olduğumuzu hissettirmektir. Örneğin, “Biz, kendimizi koruduğumuz takdirde korona virüs ile baş edebilecek güce sahip olabiliriz’’ gibi bir açıklamayla bu duyguyu onlara hissettirmeliyiz.

---

Peki, Korona Virüs ve diğer hastalıklar için kendimizi nasıl koruyabiliriz?

Bu noktada yapılması gereken en önemli şeylerin ellerimizi sabunla güzelce yıkamak, sağlıklı beslenmek, elleri ağız, burun ve gözlerimize götürmemek ve hasta insanlarla temas etmemek olduğunu basit bir dille açıklayabilirsiniz.

Çocuklarınızı soru sorması için cesaretlendirerek yanlış anladığı ya da kaygı duyduğu konuları detaylı bir şekilde konuşabilirsiniz. Görsellik, somut örneklerle açıklamak bu yaş grubu çocuklar için daha açıklayıcı olacaktır. Sizin öncesinde izlediğiniz güvenli kaynaklardan bulacağınız animasyon ve videoları birlikte izlemeniz onların bu konuyu algılamaları açısından etkili olabilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, medya ve sosyal medyanın salgınla ilgili yayınlarından çocukları olabildiğince uzak tutmanız olacaktır.

Okul öncesi çocukları oyunla öğrenmekten oldukça keyif aldıkları gerçeğini göz önüne aldığımızda, hem eğlenerek hem de öğrendikleri bir ortam sağlamak sandığınızdan çok daha kolay olabilir. Aşağıda vereceğim oyun yöntemleri bu konuda size oldukça fayda sağlayacaktır. Örneğin, virüsten korunma yöntemini anlatırken; çocuğunuzun ve sizin önünüzde birer kâğıt olsun ve bu kâğıda zihninizdeki virüs ve mikropları çizeceğinizi söyleyin. Daha sonra bu virüsleri yok etmek için silmeyi (temizlemeyi) deneyebilirsiniz. Bu örnekten yola çıkarak; virüslerin ve mikropların bizi hastalandırmasını önlememiz için; temizlenmemizin ne kadar önemli olduğunu açıklayabilirsiniz. Bir başka oyun örneği; çocuğunuzla birlikte korona virüs kuklası yapabilirsiniz; bu bir kumaş parçasından en basit örneğiyle bir çoraptan olabilir. Daha sonra anti bakteriyel sprey ya da kolonya yardımıyla elinizdeki korona virüs kuklasını yok etmesini isteyin. Çocuğunuz her defasında kolanyayı (spreyi) kuklaya sıktığında siz komik sesler çıkartın ve onun yavaş yavaş yok olmasını sağlayın, ve en sonunda tamamen yok edin.. Korona virüsle mücadelede en önemli şeylerden birinin el yıkamak olduğu herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Ancak el yıkama alışkanlığının önemini okul öncesi yaş grubu çocukları çok farkında değiller. Çocuğunuzla günlük korona virüs tablosu yapabilirsiniz; her bir sıraya eğlenceli virüs şekli çizip, çocuğunuzun yemek öncesi ve sonrasında, elini kirlenmiş hissettiği durumlarda her elini yıkadığında virüslerden birini yok edeceğini söyleyin ve her yıkama sonrasında bir virüsün üstünü birlikte çizebilirsiniz. Günün sonunda virüslerin tamamını yok edebilecek mi?? Birlikte kontrol edebilirsiniz. Maske takma zorunluluğu olan ailelerde; bazı çocuklar maske takmaya karşı direnç gösterebilmektedir. Çocukların algısında maske takmayı daha eğlenceli kılmak adına ailenin her bireyi kendi maskesini istediği şekilde boyamasını daha sonra takmaları istenebilir.

Sadece ülkemiz için değil, tüm dünyada etkili olan Corona Virüs (COVİD-19) salgını ve bu salgının insanlar üzerindeki etkilerinin neler olabileceği, en ince ayrıntısıyla araştırılmaktadır. Sağlığımız üzerindeki olumsuz etkilerinin yanı sıra birçok risk içermesi ve virüsün çok hızlı yayılması nedeniyle, alınabilecek önlemlerin de olabildiğince hızlı ve koruyucu olması amaçlanmaktadır. Kısa bir süre içinde bu derece yoğun bilgi akışına maruz kalmak, hayatımızın bir anda kısıtlanması, öngörülemezlik, gelecek kaygısı ve ölüm haberleri gibi olağan dışı gelişmeler karşısındaki tehlike algısı bizi, kaygı ve paniğe sürükleyebilir. Ancak, tehlikenin gerçekte olduğundan daha fazla algılanması ve baş edebilme gücünün ise gerçekte olduğundan az olduğu inancı, kişiyi kaygı ve paniğe sürükler.

Unutmayın; “Korona virüs alacağımız tedbirlerden daha güçlü değildir”

SAĞLIKLA KALIN...

UZMAN KLİNİK PSİKOLOG NAZ ÖZHAN